Ew nêrînên wekî tîr kevanên hemû astengiyan derbaz dike û xwe digihîne nava dilê min, bi êşa heskirina van nêrînên we yên bi wate dixwazim bibim av û biherikim cihê dilê min lêdixe. Dixwazim bibim bahozek ku ji hemû çavên li benda rêwîne, bibim stran. Dixwazim bibim bilorek hemû çûk û zarokan li derdora xwe bicivînim. Dixwazim bibim jinek xwe li dilê we hîs bikim. Dixwazim bibim ciwanek xwe li nava kenê Evrîm Demîr, Mistefa Malçuk, Mislim Dogan veşêrim. Dixwazim bibim demsalek û azadiya we lê binexşînim. Dixwazim bibim tava heyva ku min tê de penaberiya xwe lê nas kirî. Dixwazim bibim lorîna dayîkek dil şewat. Dixwazim bibim çiyayek şervanên azadî ku xeyal û hêviyên xwe lê dixemilîne.
Dixwazim bibim şervanek heyfa we ji hemû bêbextiya hilînim. Dixwazim bibim lêhiyek berbi we ve biherikim. Dixwazim bibim findek li nava şevên tarî yên li derdora we. Dixwazim bibim sernivîs û şahid ji hemû kêliyên we yên bi wate re. Dixwazim bibim pênûsek ji dilopên pênûsên we. Dixwazim bibim xwedî kesayet ku di dadgeha mirovahiyê de ji mirovê azad re şahidiyê bikim, bi heyecan û coş têbikoşim. Dixwazim bibim agir û hemû gemariyan bi şewitînim. Dixwazim bibim qêrînek hemû bêdengiyan biçirînim. Dixwazim bibim kenê li ser rûyê rojê. Yên ji bo rûmeta xwe jiyana xwe nafiroşin. Dixwazim bibim întîqama 35 ciwanên rêwîtiya wan di nivî de mayî. Ew mexdurê polîtîkayên birçîmayînê bûn, ji bo bîdonek mazot û çend paketê çixare jiyana xwe ji dest dane.
Jiyana li ser sînoran bi zor û zehmetiyan tijî ye. Yanî jiyanek bi tirsa mirinê tê strandin. Belê hemû stran, çîrok û serpêhatiyên Kurdan, jiyan û berxwedaniya wan li hemberî împaratoriya zilmê îfade dike. Di dîrokê de Kurd hertim ji paş de hatine lêxistin. Vê carê ew xencer li Roboskî li dilê Kurdan ket. Îro dîsa mirovahî û dîrok ji komkujîyên din re bû şahid. Ew hîn ciwan bûn û mirinek bi vî rengî heq nekiribûn. Ew di bihara temenê xwe debûn.
Her yek ji wan çîrokek xwe hebû. Ji bo şevên tarî ronî bikin, mazot dibirin ku di tarîtiyê de hêviyên azadiyê şitil bidin. Ji bo ken û keyfxxweşî diyariyê dayîk, bav, xwişk û birayên xwe bikin, berê xwe didin zorahiyên sinirê Iraq û Tirka. Ma gelo, ne ji bo yên li benda alîkariyek û yên li benda hêviyê bûn ku dikarî berê xwe bide zor û zehmetiyên sînorên ku bi bûyerên ne diyar tijene. Belê, ma gelo ji bo kesên dibêjin em mirovên xwedî pîvan in, ne şerme ku li himberî komkujiyekî bi vî rengî bêdeng dimînin? Gotinek bav û kalan heye dibêje, ‘‘dinya bi dorê ye, ne bi zorê ye….’’
Em di sedsala 21. an de bin jî, mirovên bê tewan bi çekên kimyewî tenê kuştin û şerma herî mezin jî wek ku ev bûyer ji rêzê û xwezayî be didin nîşan kirin. Ji ber ku wan ciwanan wekî bav û kalên xwe neketin pey jiyaneke bêrûmet, neketin nava pergala cerdevaniyê, tenezul nekirin ku xwe li ser keda hinekê din bidin jiyan kirin, berbi mirinê de hatin terikandin. Dijminê me ji derveyî mirinê ti mafê din ji mere nade.
Wan ciwanan, pîvana dilekê dewlemend û jiyanek bi rûmet ji bo xwe esas digirtin. Malê dinyayê ji wan re nexem bû. Gotinek ya bav û kalan heye dibêje, ‘‘malê dinê, gemara desta ye. Her ku destê xwe dişû, ew jê diçe…’’ Ew ne di ferqa biryara mirina xwe de bûn. Bi biryar berbi xeyalên xwe de, ber bi bêdawî bûnê ve diçûn. Neyaran ji zû de bi plansaziyeke gemar fermana ku stêrkên wan ji asîmana şîn bi şemitînin dabûn. Wan ewrên reş kom dikirin û li ser xewn û xeyalên bi rengê berfa spî barandin. Li ser hêviyên wan reşandin.
Qêrîna wan ciwanan asîmana kun dikirin ku hewara xwe bigihînin xwedawenda dayîkê. Lê, lêxistina firokan dengê wan di bêdengiyê de hiştin. Ma gelo, ew qêrîn qet tevûzek nexistin hestiyê xudayên desthilatdaran? Sedsala em tê de jiyan dikin, sedsalek ku xwe bi demokrasî, maf û azadî pênase dike. Lê belê, em dikarin bêjin dibe ku jî ev sedsal sedsalekî herî zêde mirovahî û bi taybetî jî gelê Kurd ji mafê wan têne merhum hiştin û koletî li ser wan têne ferz kirin. Bila dijminê faşîst baş bizanibe wê yek ferdê Kurd ti caran bêrumetî ji bo xwe qebul neke. Ev tekoşîna hebûnê ye ku îro gelê Kurd ji bo wê canê xwe didin. Ev berxwedanî tirs û xofê dixe dilê wan dijminan. Dijmin nekarî ew sirê hebûnê qebul bikin. Fêrî Kurdê berê bûne ku xulamiya wan bikin.
Kenê zarokên vî welatî dibe kabusên xewnên wan. Ji bo vê ye xudayên ji zarokan ditirsin, fermana wan zarokan didin dixwazin neviyên Iştaran dibin siha şurê xwe re derbaz bikin. Ev şer ne tenê şerek, ev şer îfadeya şerê xwedawendan li himberî zilm û zordestî xudayên rûpûşa wan ketine îfade dike. Em dixwazin careke din dest nîşan bikin ku wê ti zor û zehmetî beden me ji tekoşîna azadiyê durnexe. Her êrîşek li ser bingeha tinebûnê, me ji herdemî xurttir dike. Em carek din sonda xwe ya xwedî li xewn û xeyalên wan derbikevin didin.
Axîn CUDÎ
- Ayrıntılar
Sal 2003 bû. Ez li qada Xakurkê, di taburekê de bûm. Dora çûndina tepe hatibû yekîneyên hevalên jin, ji bo wê jî em ê bi tîmekê çûbûna tepe. Di plansaziya taburê de pir kar dihate meşandin. Lê, dixwazim rojek ji rojên çûndina me ya tepe bibîrbînim. Di hundirê sê rojan de bûyerên ku li tepe qewimiye dixwazim bi were parve bikim.
Tabur hêjmara xwe pir bû. Ji ber vê çendê dora tepe di wextekî pir dereng de dihate me. Tabura me ji dû yekîneyan pêkdihat, yekîneyek hevalên jin û yekîneyeke hevalên xort. Ji bo vê jî, hem hevalên xort diçûn wî tepî û hem jî hevalên jin.
Demsal berbi payîzê diçû. Pelçimên daran xwe li ba dikirin û bi zerbûnê re yeko yeko diweşiyan li ser şîverê yên di himêza daristanan de. Demsaleke pir reng bû. Dar, pelçim û kulîlkên wê rengo reng bûn. Ne di destê mirovan debû ku mirov evîndarê wê werzê (mevsim) nebana. Yek jê di wê werzê de ku li cihekê pel di weşiyan, lê hinek ciha jî bi mîsogerî şilî hebû. Bi taybet jî di cihên bilind de lepên berfê, yan jî gijlokên hûr yên baranê lê dikir. Ev jî rengeke cuda ye di vê werzê de. Di nava bedewiyekê bi vî rengî em ê biçûna tepe.
Li ser hîmê çûndina me ya tepe, me hemû amedekariyên xwe kir. Ji bo komekî hevalan çi pêwîst bû, me amede kir. Em ê sê rojan li tepe bimana û pişt re daketana.
Em ber bi tepe birê ketin. Hemû hevalên tîmê yên ku bi hatana tepe, pir keyfxweş bibûn. Coşekî gelek mezin di dilê wan de hildiavêt. Ji ber roj bi çi rengî hildihat û bi çi rengî diçû ava pir xweş dihat dîtin. Lê çi dîmenekî qeşeng bû. Ew dîmenê ku derdiket holê jî, hêjayî dîtinê bû. Bi wî dîmenî, mirov wer xwe hîs dikir ku şahidiyê ji bedewiya xwezayê re dike. Xweza xwedî dîmenekê pir bedew bû.
Hinek hevalên pênûsa xwe bi hêz û ji xwezayê sirûşt digirtin, di nava tîma me de hebûn. Bi hemû bedewiya dilê xwe dixwestin ku vê bedewiyê xêz bikin di rûpelên dîrokê de. Hestên wan gelek kûr û bihêz bûn. Bê guman, ev cihên bilind jî sirûştekî mezin ji hibra pênûsê re dida. Ev jî hestên pênûsê bihêztir dikir.
Em şeş heval bûn. Yek ji wan jî hevala Sarya bû. Hevala Sarya ji cihên bilind pir hesdikir. Yek ji hevalên ku pênûsa xwe bi hêz, hevala Sarya bû. Bê navber li ser derketin û avabûna rojê dinivîsî. Rojaneyên xwe her roj digirt. Ji bo ku rengên bedew li rojaneyên xwe zêde bike, di nava xêz kirina jiyana rêheval û gerîllatiya xwe de, di hem wext de cih ji gelek bedewiyên xwezayê re jî dida. Lê hal ew e ku dema digihişt cihên bilind jî, ev sirûşt hîn mezintir û bi watetir dibû. Ji ber vê çendê, di rêde lezeke wê ya mezin hebû ku xwe bigihîne lûtkeyên bilind.
Berê wê bi demekê, hevala Sarya li nexweşxanê perwerdeya tendirustiyê dibîne û pişt re hatina wê ya taburê çêdibe. Demekê ji jiyana taburê dûrketibû. Pir dixwest di jiyana xwe ya gerîllatiyê de li cihên bilind bigere û hemû bêrî kirina xwe ji wan ciha re bîne ziman.
Mejiyê wê di nava pirsan de, te di got qey asê maye. Bêyî navber ji bo her cihekê nas bike, leza firîna perperîka ku xwe diavêje ronahiyê dida nîşandan û bi qasî ji dilê wê dihat pirs dikir. Pirsên mîna, ‘‘ev tepe çiqasî bilind e, em ê di çend saetan de bigihinê, hilkişandina wê rihete an jî zor e??...’’ dikir. Tepê ku em diçûnê, ne tepeyekî pir bilind bû. Di saetek û nîv de mirov dikarîbû xwe bigihîne tepe.
Em bi hemû westandin û coşa xwe re gihiştin tepe. Piştî ku me henaseyekê kûr ji vê bedewiya xwezayê kişand, êdî saetên êvarî jî nêz dibû. Roj wê edî xatir ji cîhanê bixwestaya dor bidana tarîtiyê. Êdî kêliyên tarîtiyê zûde ketibûn li ser rûyê cîhanê. Lê weke her car stêrk bi biriqîna xwe diçirûsîn.
Wê rojê berf pir kêm bariya. Lê, di tepe de berf hebû. Berfa li serê tepe jî, bi bayekê hênik sir û seqemê bi xwe re diherikand. Ji ber wê jî, wê şevê em di mangeyên xwe de rûniştibûn. Lê ji ber sedemê berfa yekem ya zivistana 2003’an bû me didît, em pir keyfxweş bûn. Herî zêde jî hevala Sarya keyfxweş bibû. Ji ber hevala Sarya, wê vê rojê bi wêjeya dengê bedewiya xwezayê binivîsanda.
Hevala Sarya bi vê kelecana xwe rabû û li derdora tepe gerî. Di gera xwe ya li derdora tepe de hinek pincar dibîne û kom dike. Bi vê kelecanê hevala Sarya ket hundir û got; ‘‘roja me ya yekê ye em li tepe, em bi pincar xwarinê dest bi meşa xwe ya li tepe bikin ku ez vê rojê jî li gel barîna berfê di rojnivîsa xwe de binivîsim..’’
Ji derveyî xwezayê jî hevala Sarya gelekî pirs dikirin, ‘‘dema ku dijmin were em ê li kuderê bi cih bibin, kozikên ku em têde xwe biparêzin wê kîjana bin??..’’
Qada Xakurkê di sêguşeyekê deye. Milek yê wê dikeve Iraq ê, milek dikeve Îran ê û milê din jî dikeve Tirkiyê. Em jî di vê sêguşeyê de bicih bibûn. Ji aliyê kîjan hêzan de êrîşekê pêkbihata, me yê jî li gorî wê pozîsyona xwe ya pevçûnê bigirta.
Hevala Sarya jî digot, ‘‘ger amedekariyên me hebe, em ji niha de li sengerekê BKC û li yekê jî çeka Qernasê daynin..’’
Em hemû hevalên tîmê nûbûn. Ji bo fêrbûna bersiva van pirsan jî, fermandarê me çi bigotaya ew bû. Em ê ji wê fêrî bersiva van pirsan bibûna. Li ser gelek mijarên bi vî rengî hevpeyvîn û sohbetên me li gel hev çêdibûn. Lê li himberî bûyerên ku ji aliyê xwezayê de derbikevin, em ê bi çi rengî bergira xwe bigrin di hişê yek ji me de jî derbaz nedibû. Ji bo wê jî, dema mirov li himberî serweriya xwezayê tê, mirov bi bûyerên xwezayî re rû bi rû dimîne, bê çare dibe, yan jî çi bêjim, mirov matmayî dimîne. Bûyera ku li wî tepî jî derket, bûyerekê ku qet di bala mirovan de derbaz nedibû û heta ku mirov jê bawer nedikir jî. Ji ber me hîn ne dizanî em xwe li himberî bûyerên xwezayî biparêzin.
Hevala Sarya got; ‘‘ez ê herim tepe û tepe di venêrînekê de derbaz bikim.’’.
Li ser hîmê vê hevokê ji fermandara tîma me re pêşniyar dike ku her tepe. Piştî ku ev pêşniyar ji aliyê fermandara me de hate pejirandin got; ‘‘temam serê sibê yek jê hevala Sarya û hevaleke din bila bi hevre biçin hem derdor kifş bikin û hem jî weke dewriye bigerin di tepe de..’’
Min jî xwe pêşniyar kir ku ez bi hevala Sarya re herim. Ez û hevala Sarya di saetên di berbanga sibehê de me dûrbîna xwe girt û
Lê ji ber sedemê cara yekemîn bû em dihatin wî tepî, me zêde tepe nas nedikir û em pê şareze nebibûn. Ez û hevala Sarya, her yek ji me em çûn sengerekê cuda. Min ji hevala Sarya re got; ‘‘dema ku te derdor di venêrînê de derbaz kir deng bike, em bi hevre dakevin…’’ Wê jî bersivand ‘‘temam heval.’’
Du şîverê diçû sengerê. Ez û hevala Sarya her yek ji me di aliyek cuda de çû sengerê. Tepe hemû zinar û latên asê bû û yek jî xwezaya xwe pir hişk bû. Hevalan jî di cihekê bi vî rengî de du şîverê vekiribûn. Ji ber sedemê lêkirina berf û baranê, hemû teht şil û şemitok bibûn. Ger mirov bi baldarî li ser neçûya, ew gengaz bû ku di latê de werbibûna. Tepe xwedî zehmetiyekî wiha bû.
Pêwîst dikir ku em bi hevre gihiştibana sengerê. Lê hevala Sarya di pêşiya min de gihiştibû. Min serê xwe rakir û min xwest li hevala Sarya bimeyzînim. Lê min çiqasî hewl da min hevala Sarya di sengerê de nedidît. Ji bo wê jî min gazî kir. Hevala Sarya piştî ku bersiv da min dizanîbû ku hevala Sarya bi têkûz gihiştiye sengerê û rûniştiye.
Min jêre got, ‘‘mane diviya bû tu li benda min bisekiniya û em bi hevre çûbana sengerê.’’ Hevala Sarya jî bersiva min da û got; ‘‘ji ber min dixwest ez derketina rojê bibînim, ez li benda te nesekinîm.’’
Cîhan ewr bû, lê roj car bi caran dikarîbû di nava ewran de serê xwe rabike. Ev jî ji bo hevala Sarya îlhamekê cuda dida. Min jî jêre got; ‘‘hevala Sarya îro roj xweş derneket, lê sibe dibe ku roj xweştir derbikeve’’. Wê jî got; ‘‘ez di wê baweriyê deme ku wê baran lê bike..’’
Hîn em bi vî rengî diaxivîn, hêdî hêdî ewrên reş kombûn û baranê lêkir. Hevala Sarya jî got, ‘‘em hinekê din li derdor binêrin û pişt re herin.’’ Min jî got; ‘‘temam, berê ku lêkirina baranê zêde bibe em herin..’’ Min jî got, ‘‘cihê ku tu lêyî hemû latên asê ne, dema ku tu daketî bi baldarî dakeve.’’ Wê jî heman hişyariyê li min kir. Di navbera me latekê asê hebû. Min jî jêre got, ‘‘tu hêdî hêdî dabikeve ez ê piştî te dabikevim…’’
Dema min hewlda ku ez li hevala Sarya meyze bikim ka bê daket an na, min dît ku dengekê weke dengê guleya Qernasê hat guhê min. Laşê min hemû tevizî û ez di cihê xwe de veciniqîm. Weke ku elektirîk min bigre, ez di cihê xwe de hejiyam. Min li himberî xwe meyze kir, min dît ku hevala Sarya qulipî aliyê din yê latê.
Dibêjin ya, rewşekî ku çavê min lê zîq bû. Ji ber min nedizanî çi bûyer qewimî? Min digot, gelo Qernas teqiya? Ji derveyî vî dengî ti dengên cuda nedihate bala min. Ji ber berê wî qet dengê bruskan tine bû. Lê hal ew bû ku, ew dengê bruskê bû. Ew bruska yekê bû. Lê ji vê bûyerê ez ecêbmayî mam, çawa dibe ku bruska yekê bedena hevala Sarya îsabet bike. Min nedixwest ku tiştekê bi vî rengî ne di hişê xwe de û ne jî di ber çavên xwe re derbaz bikim. Tesadufekê bi vî rengî mirovan diêşîne, ne gengaze ku di yek carê de pêkbê.
Ku ez hîn li ser hevala Sarya difikirîm, ew ji zûde li pêş çavê min ketibû erdê. Ez di cihê xwe hişk mabûm, li himberî vê bûyerê bêçarebûm û min nedizanî bi çi rengî tevbigerim. Min pir qîr kir, lê ji ber ku heval di hundir de bûn, dengê min nedibihîstin. Min jî biryar da ku ez guleyekê biteqînim ku heval bi rewşê agahdar bibin.
Bûyerekê cara yekê li pêşiya min çêdibû, ji ber wê jî dest û lingê min li nav hevketibûn, hatibûn girêdan. Ji bo ku em xwe biparêzin me geleke bergirên xwe girtibûn û lêhûrbûnên li ser gelek plansaziyan hebûn. Lê belê, em bi qewimîna bûyerên xwezayî yên bêyî vîna me pêktên, qet nefikirîbûn.
Min gule teqand, heval derketin. Pirs kirin ka bê çibûye? Hemû heval hatin û min ji wana re got; ‘‘hevala Sarya ketiye…’’ Wana jî digot, dibe ku li ser hişê xwe çûbe.
Min jî got, ‘‘lez bikin xwe bigihînin hevala Sarya!!..’’ Hevalên tîmê pirs dikin ka bê çi li hevala Sarya hatiye, lê zimanê min nagre ku ji wana re bibêjim. Dema ku heval diçin li ser hevala Sarya, dibînin ku di aliyê din yê latê de hevala Sarya li erdê ye. Fermandara me got, em herin heval rakin û bi wî rengî agahî bidin hevalên taburê.
Hevala Sarya ji serê xwe darbeyekî giran xwaribû. Canê wê perçe perçe bibû. Hevalan hevala Sarya ji cihê latê derxistin. Lê, ji ber darbeyekê giran xwaribû, bi ruxmê hemû mudexeleyan jî nekarîn rizgar bikin. Heya ku hevalên taburê gihiştin gel me, hevala Sarya çavê xwe li xeweke giran girtibû û êdî berê xwe dabû cîhana nemiran.
Belê ew kêlî, ew kêliya ku heyam lê sekinîn, demsala payîzê di bedewiya xwe de ruxî. Belê, êdî ew kêliyên hest û giyanê me berbi kareseta bablîsokan de dibir bû. Hîn ji zûde destpê kiribû kêliya ku çav di çerçoveya zîqbûnê de eliqî mabû û dîmenên bedew di xêz kirina lênûskê de. Wê kêliya ku hemû qeyd û bendên me lê bistîn, weke ku tufaneke sar bi ser canê min de were.
Lê ev jî heye, her veqetîn nîşaneya hevdîtineke dine. Bendewar be bi vê hevdîtinê rêheval Sarya. Ji ber hun naçin û nemirin. Di rayên dilê me de hun bicih bûne. Me di dilê xwe de cih ji were daye. Ji lewra soza min wê pêkanîna xeyalên we û meş li ser hîmê doza serkeftina gelê Kurd be.
Hemrîn EFRÎN
- Ayrıntılar
Rêber APO
Rêxistineke şoreşger a ku jinê çareser neke, mehkûmî binkeftinê ye. Heta ew şoreş mehkûmî binkeftinê ye. Lewma em li ser pirsgirêkê bi berfirehî sekinîn. Her çend keç pir lewaz bibûn, dema hatin perîşan bibûn. Lê me bi hostayî destpêkê hewl da vê rewşa wan çareser bikin. Niha kêmekê hatine asta wate bidin jiyanê.
Li gorî min, anîna jinê ya asta çareseriyê pir girîng e. Divê keç hîna li ber xwe bidin. Bi wêrekî xwe bibînin. rûmeta jinbûyînê bijîn. Bigihêjin zanebûna ku jinbûyîn ne çavkaniya şerm û bêşerefiyê, belkû şeref e. Ev jî gengaz e. Jin di vê mijarê de pir hatiye xistin. Li gor dilê xwediyê xwe, zilamê xwe şekil girtiye. Ez eşkere bêjim, Rêbertî di vê mijarê de li dijî îfadeya ‘jina li gor zilamê xwe’ ye. Weke di her mijarê de, di vê mijarê de jî me pêşketinekî berovajî esas girt. Jina li gor xwe, hêza serbixwe ya jiyanê, bibiryarker, bişêweker, jina pîvanên xwe dide pejirandin! Ev ji min re heya dawiyê girîg tê. Lê niha vîn tine ye. Divê şerê vînê bê dayîn. Dahûrbûyîna keçan li ser vê bingehê ye. Pêwîste li rastiya nasname û kesayeta xwe re bi hûrmet bin. Heta pirsên “hêza jinê heye, an tine ye?, jin kêrî nirxekê tê yan nayê” bi wêrekî nîqaş bikin.
Bi kurtî, pêwîste şerê jinê pêşkeve, hem jî bi ser bikeve. Belê di van hemû mijaran de çêkera me baş ronî bû. Pêşketinê jî dijîn. Di vê çarçovê de hûn jî gihîştin asteke pêşketinê. Yan jî hatin ber qiraxa qonaxeke nû. We xwe nas kir. Rol nasîn. Di pir aliyan de esasên Rêbertî, esasên girseyê û jiyanê derxistin zanebûnê. Bê ku bibin bar, bê ku tengav bikin, tam berovajî bibin rêhevalên hev yên baş û wiha jî di her qada xebatê de rol bigrin. We ev dît.
-Navê te çi bû?
Ba: Baran.
-Baran navê zilama ne. Her wiha Baran tê wateya yê bi qloçên xwe lê dide û dibe.
Ba: Rêberê min, Barana di wateya barînê de.
-Temam. Tu di wateya baranê de yî.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Ango ne Baranê di nav kêriyê de. Tu wê dizanî. Ji beranê di kêriyê de jî Baran dibêjin.
Ba: ji wî re Beran…
-Jê re Baran dibêjin. Heman tişte! Tu ne ewî. Başe. Memleket ku dere?
Ba: Erdexan.
-Tu jî ew…
Ba: Qers.
-Belê, tu Kurdî?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Temenê te çend e û asta xwendinê çiye?
Ba: mezûna zanîngehê me. Ez 26 salî me.
-Tu ji ku derê hatî?
Ba: Stenbolê.
-Malbat li ku ye?
Ba: Li Erdexanê dijîn.
-Hîna jî?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Li gund, an bajêr?
Ba: Li Erdexanê.
-Bi çi debara xwe dikin?
Ba: Bavê min Esnaf e.
-Kurdîtiyê dipejirînin?
Ba: Raste, Rêberê min. Lê têne ewqas.
-Di te de sempatiya PKK’ê kengê pêşket?
Ba: Dema ez di zanîngehê de bûm. Ez derbasî Stenbolê bûm. Beriya wê min li Eskîşehîrê destpêkir. Bi qasî tê bîra min, gotina birayê min a “zimanê xwe ji bîr nekin” sedema yekemîn bû.
-Birayê te li ku derê ye?
Ba: Li Stenbolê ye, Rêberê min.
-Bêguman, tu kêmekê jê bandor bûyî.
Ba: Raste, Rêberê min. Bandorbûyîn çêbû. Dema derbasî Stenbolê bûm, di nav xizman de hin heval hebûn. Bi hevdîtina bi wan re, hin bandorbûyîn çêbû. Sempatiya min pêşket. Piştre bi hin hevalên derdora zanîngehê re diyalog pêşketin. Lê şêwazê YCK’ê kêmekê cirnexweş (itici) dihat. Ango li wir cudakirina YCK’ê ji PKK’ê hebû. Di dilê xwe de min PKKyek ava kiribû. Lê min ew ji YCK’ê cuda dikir.
-Ew ne girîng e. Ew pêvajoya partîbûyînê…
Ba: Ji zarokatiyê ve elaqeya min ji bo şanoyê hebû. Bi sazbûna NÇM’ê re…
-Tu çiqas mayî?
Ba: Du sal.
-Piştre?
Ba: Demekê li mal mam û paşê hatim vir.
-Çima tu li mal mayî?
Ba: Ez ji NÇM’ê cuda bûm. Hewce dikir demekê bi malbatê re eleqeder bibim.
-Tu çûyî Erdexanê?
Ba: Na, Rêberê min. Li Stenbolê.
-Malbat li Stenbolê ye?
Ba: malbata birayê min li Stenbolê ye. Zewicî ye. Ez li cem wî dimam.
-Başe, rastiya Erdexanê çawaye? Eleqeya wan bi Kurdîtiyê re heye?
Ba: Di herêma me de zêde tine bû. Jixwe pir zêde Kurd jî nemane.
Di gundan de Kurd zehf in.
-Nîvî nîvî.
Ba: Ji nîviyê bêhtir in.
-Yanî dikare ji Kurdistanê bê hesab?
Ba: Dikare bê hesab, Rêberê min.
-Çanda wê heye, ti tiştekî Kurdewarî heye?
Ba: Zêde tine ye. Tenê dikare li gudan, di jiyana gundan de bê dîtin. Girêdayî çanda Kurdîtiyê zêde tiştek nemaye.
-Bigiştî, wek her dereke din.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Dê başe. Di vê navberê de hûn yeke çawa nin? Di te de bi rastî jî hunerek hebe, jixwe ev jî ne tişteke. Li gorî te di bingeh de li vir kîjan taybetmendiya te derkete holê?
Ba: Di serî de wek jinekê ez qet nefikirîbûm. Ango çi di terzê mezinkirina min de…
-Te çi nefikirîbû?
Ba: Ango ez wek jinekê qet nêzî nebibûm. Ji ber ez pir bi tevger bûm. Di malbatê de jî ez di rewşeke cuda de bûm.
-Qet tu negihiştî. An jî wek sewdaserî (kara sevda) qet tu bi zilamekî re nehatî girêdan?
Ba: Jiyana min a di malê de aliyê wê heya zaningehê evqas bû. Beriya wê min qet nenirxandibû.
-Ew, tiştekî îfade nake. Tu wek robotekêyî, an jî kesayeteke te ya dûz heye. Ev paşê çawa pêşket?
Ba: Piştre min partî nas kir. Ango sempatiya min pêşket. Partî dixwaze kesayetên azad biafirîne, bi vê re jî hezkirin, hezkirineke azad, hezkirineke rast… lê bi awayê ku min li vir derxiste zanebûnê, burjuva, burjuvayê biçûk…
-Vî Terzî derbas nake…
Ba: vî tarzî derbas nake. Di ramanê de heye. Lê dema li pratîkê dimêzînî, misoger pêkhatina vê…
-Tine ye. Ew terzê pratîkê terzê qalibê pergalê ye. Te ev dît, ne welê ye?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Dê başe, a girîng. Niha tu hîs dikî yeke çawayî?
Ba: Bi taybet ji ber çareseriyên Rêbertî di derbara jinê de, daketina ber bi cewherê jinê heye. Min dît bi rastî jî, jin diakre bibe hêza zîndîker a jiyanê. Her wiha min dît ger baş neyê nirxandin, hêza wê ya kuştina jiyanê heye. Ango hem xuliqkara jiyanê, hem jî kujera jiyanê ye.
-Lê ev tişt nikarin min bixapênin.
Ba: Raste, Rêberê min. Nikarin Rêbertiyê bixapînin.
-Ez li vir weke xweda me. Te ev ferq kir?
Ba: Raste, Rêberê min, negihêjî (ulşilmaz).
-Ji ber ger min beramberî lîstoka mezin a jinê wenda kiribûya, wê netew ji dest çûba. Li gor te çima ev lîstok li ser min hate ceribandin?
Ba: Weke beriya niha jî min got; ji ber jin hem hêza zîndîker a jiyanê him jî…
-Çima xwest bi vê çekê li min bixe.
Ba: Ji ber di heman demê de jiyanê hildiweşîne, dikuje. Tine dike. Li gor feraseta dijmin wiha ye. Lê ya tê xwestin bê avakirin, di Kurdî de jî, wateya jiyanê ji, jin tê. Di bingeh de cewherê jiyanê ye. Lê aliyê din ê vê mijarê…
-Ev di dîrokê de ma. Dema destpêkirinê de jin bû. paşê bû mirin, divê navê wê “mirin” bê dayîn.
Ba: Raste, Rêberê min. Serdestan…
-Di dema min de derketiye holê ku “mirin”e. dê başe ne girîng e…
Ba: Ji ber ferasta KT jî wiha bû. Ango Rêbertî nas nedikirin. Difikirin wek mirovên din ê ji rêzê, wê daxînin. Lewma jin şixulandin.
-Raste, jixwe gotina dawî ya Fatmayê wiha bû “tu çima naşibî zilamên din”. Ev jî pir balkêş e. KT digot: wek her zilamekî ye. Ne mimkine li ber xwe bide.
Ba: Raste, Rêberê min. Hesab nekiribûn.
-Xetaya mezin a dîrokî! Jinê kêmekê lêkolîn dikir ka ez çime. Ez bêjim şensekî mezin, divê bê lêkolandin.
Ba: Rêberê min, wê demê Fatma jî ferq nekiriye. Li kêleka Rêbertî, rexmî pêre jiyan kir, ferq nekir, cudahiya wî…
-Bêguman!
Ba: Ji ber ger ferq kiribûya, wê ew rê hilnebijarta.
-Tê bîra min, bo nimûne çar- pênc hevalên me hebûn. Bi wan re rûniştiba, wê di nava 24 demjimêran de, ji devê hevalên me de diket hundir, ji pozê wan re derdiket, teqez wê ew pêkanînba. Navenda me li bin guhê hev xist. Jixwe tiştek bi navê navendê nehişt. Ez biserdiketim. Min gurub kom dikir, ew jî yekcar ketiba navde, hemû ji holê radikir. Bixwe jî bi şêweyeke ecêb. Min jî rik girt “ma navenda xwe nespêre jinê, dibe” sond xwar. Niha jî em dixwazin navendekî ku xwe dispêre jinê ava bikin.
Belê. Di vê mijarê de baş kar bike. Min çima ev got, ji ber li beramberî lîstoka jinekê, lêgera jina rast divê çawa be.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Te çi got, jin dikare hem kar bike, hem bixuliqîne, him bide jiyankirin, hem jî bikuje. Ev gotinekî bi angaşt (îdea) bû! berdin danejiyana wê, birastî em ê bikarin we bikêşin jiyanê?
Ba: Di aliyê kêşandina jiyanê de xebata Rêbertî bêdawî ye. Em vê dibînin. Lê belê rewşa bersiv dayîna me ji vê re girîng e. Bi naskirina Rêbertî û partiyê re nêzîkatiyên rast dikare pêşkeve, dikare bersivên rast bêne dayîn.
-Hûn serbixwe ne? Bê ku bibin jinik, hêza we ya vê heye?
Ba: Em hewl didin bibin, Rêberê min.
-Hûn bixwestek in.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Hûn ji her cure şervantiyê re amade ne?
Ba: Ez amade me, Rêberê min.
-Dema hewce kir, tu hazirî tam disîplînbûyînê bigrî ber çavên xwe? Heta ne dema hewce kir, her kêliyê…
Ba: Her kêliyê.
-Potansiyela we heye di her şert û mercî de li ser lingan bimînin?
Ba: Bi naskirina Rêbertî û partiyê re, bi wergirtina hêzê, wê ev bilindtir bibe, Rêberê min.
-Di vê mijarê de potansiyela we, xwesteka we heye?
Ba: heye, Rêberê min.
-Tu dibêjî hêzeke veşartî heye?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Her hal tu ne jineke ehmeqî?
Ba: ne bawer im.
-Niha tu dixwazî serê xwe rakî ber asoyan?
Ba: Em hewl didin mezin bibin.
-Tu naxwazî xwe bispêrî vî alî, wî alî?
Ba: ez naxwazim xwe bispêrim.
-Belê, çarçove ji bo we jî diyar e. herhal di her qada xebata partiyê de hûn bi angaşt in?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Ez bawerim, di mijara jinê de jî, tu bi angaştî. Elaqeya te ji bo taybetmendiya xuliqkar a şervaneke jina azad ku her qadê zindî dike, heye?
Ba: Raste, Rêberê min. Bi taybet ji dema min wek jinekê derxiste zanebûnê…
-Tu jineke wisa digrî ber çavên xwe ku bêjî ez biçim kuderê, ger pêwîst be ez ê biafirînim?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Tu dibêjî zilamekî bêgiyan jî, ez ê bînim rê?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Angaşta te ya nîşandayîna vê hostehiyê heye?
Ba: Pêwîste bê nîşandayîn.
-Tu dilxwazî? Cihê jin lê dimîne ne cihê qeyranê ye. Berovajî nîşan dide ku bi azweriyeke mezin çawa qada jiyanê, wêrekî û şer e.
Ba: Raste, Rêberê min.
-Ev girîng e. Di vê pêvajoyê de tu jî wate didî durûşmeya min a “bikaranîna jinê wek çeka mezin”?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Her wiha tu dipejirînî te wek çekekî mezin bikar bînin?
Ba: Di vê mijarê de ez ê xwe pêşbixim. Ez bawerim ez ê xwe wek çek nîşanî hedefê bigirm.
-Yanî ez ê bikarbînim. Tu ji vê re amadeyî?
Ba: Raste, Rêberê min.
-Sebra te, baweriya te, hêza te ya berxwedanê…
Ba: Wê pêşkeve, Rêberê min. Heya astekê heye. Lê divê hîna pêşkeve.
-Temam. Em ê kêmek bibin alîkar. Birastî tu yê bikarî bi durustî, yeman şer bikî?
Ba: Ez ê hewl bidim. Rêberê min.
-Dîsa dikarî sond bixwî?
Ba: Dikarim bixwim.
-Pîvanên jiyana milîtaniya azad jî di nav vê çarçovê de ne.
Ba: dikarim soz bidim.
-Dê başe. Bilî vê tiştekî bixwazî bêjî hebe.
Ba: Ez jî dixwazim di lîstoka beriya niha Rêbertî behsa wê kir de hebim. Ji ber ev lîstokeke tek kesî ye. Tucar nayê nivîsandin. Tenê dikare bê jiyankirin. Rêbertî li vir, behsa kesên rolên xwe nalîzin kir. Di vê mijarê de ez soz Didim di her qadê de rola xwe bilîzim.
-Dikarî soza xwe bidî.
Ba: Li ser vê bingehê, di serî de ji Rêbertiya me, partiyê, hemû şehîdên şoreşa Kurdistanê, berxwedanvanên çiya û girtîgehan, gelê Kurdistanê, mirovatiya pêşverû ya cîhanê re di huzura Rêbertî û hemû hevalan de, ez soz didim.
-Hem vê derwreyê, hem jî li ser bingeha konferansên li welat, em hewl didin erkdarkirinên nû li ser esasên rast diyar bikin. Ez vî karî hîna girîng dibînim. Divê hûn jî teqez cidî bigrin. Karê lêhûrbûnê berdewam e!
25’ê Adarê, 1996
- Ayrıntılar
Serokatî pir mijaran ji bo biharê tîne li ser ziman.
Meha Adarê, ji bo me hem di wateya dîrokî, hem di wateya berxwedanî û hem jî di wateya azadiya jin de, xwedî hunandinekî berxwedaniyê ye. Di dîroka PKK û dîroka gelê Kurd de, her meh û her rojek di nava tekoşînekî bi vî rengî giran de, xwedî wateyekî mezin e. Di nava tekoşîna me ya çil salî de her rojekî ku di vê tekoşînê de hatî meşandin ji ber ku bi berxwedanî hatiye hunandin, xwedî wateyekî ye. Mirov dikare ji bo meha Adarê bi vî rengî berdewam bike.
Ev meh, xwedî taybetiyekî bi wî rengî ye ku mirov dikare îfadeya hemû rojên tekoşîna me têde bibîne. Weke Hefteya Qehremanî, Newroz, 8’ê Adarê. Evan kevneşopiyan çawa bi berxwedaniya gelê me re bû yek, dibe fermî îfadeyekî wî. Meha Adarê bi vê xwe îfade dike.
RÊBER APO ji bo azadiya jinê got; ‘‘weke berfînên ku berfa zivistanê diqelişin û dibin mizginiya biharê ne…’’
Adar ji bo me, di kesayeta rêhevala Sema de ji 8’ê Adarê heya 21’ê Adarê bûna pira azadiya jin e. Di kesayetê hevalê mazlum Doxan de 21’ê Adarê heya 28’ê Adarê bûne wek pira berxwedaniya netewî û qehremaniyê. Ango Hefteya Qehremaniyê.
Di pir mijaran de jî dema
Min vê mehê û bi taybetî jî roja 21’ê Adarê pîroz nekir. Sedemê vê jî, ji ber em di qonaxekî bi wî rengî re derbaz dibin ku, pîrozbahiyekî tenê bi azad jiyan kirinê qebul dike. Ji wir û wêdetir jî, ti riyên din yên me nîn e. Pîrozbahiyekî me hebe, em bilêv jî pîroz bikin, hewce dike ku eva di jiyanê de îfadeya xwe bibîne û bibe nexşandina azadiyê.
Ji ber sedemê ku em di pêvajoyekî girîng de derbaz dibin, Hefteya Qehremaniyê ji bo me wateyekî xwe ya cuda heye. Weke hêzên HPG û YJA STAR, em niha dibin fermandariya rêheval Egîd, di berxwedaniya rêheval Mazlum Doxan û di xeta azadiya Sema Yûce de di mehekî gelek girîng de derbaz dibin. Hem mehekî wateya xwe pir heye û hem jî pêvajoya ku em têre derbaz dibin, rastiya berxwedanî û hebûnê bihevbihayê hevre, di yek rastiyê de dimeşe.
Dema em di roja îro de jî dinirxînin, bi qasî tiştên bi wate ev roj dide ava kirin, kesayetên wan rojan in. Lê bes, di roja îro de dema em vê rojê pêşwazî dikin, Hefteya Qehremanî pêşwazî dikin, em 21’ê Adarê pêşwazî dikin, di kesayetê rêheval mazlum de berxwedaniya wî em pêşwazî dikin.
Ji 8’ê Adarê heya 21’ê Adarê, di kesayeta rêhevala Sema Yûce de mirov bi çi rengî dikare kesayetê xwe paqij bike, ji Mazlum an re bibe rêheval..? Di kesayetê rêheval Mazlum de mirov çawa dikare bi berxwedaniyê ji Egîd an re bibe hêz?
Di kesayetê rêheval Egîd de jî, dibin fermadariya gerîlla de ku em dibêjin qonaxa çaremîn a stratejîk wê li ser milê gerîlla bimeşe, hem weke HPG û di asta jin de jî weke hêzên YJA STAR bersiveke ji bo kesayetên me. Bersivekî pir girîng û jiyanî ye.
Di hundirê vê mehê de, qirkirina gelê me jî têde hatiye jiyan kirin. Hem komkujiya Helepçe, hem komkujiya Qamişlo û hem jî berê demekî kin weke berdewamiya van tevkujiyan, komkujiya ku li Roboskî hate jiyan kirin. Ev ya bi Helepçe destpê kir. Di dîroka gelê me de, bû lekeyekî reş di çavê dijminê me de. Em jî weke tekoşînvanên vî gelî, dema em li vê mehê û vê pêvajoyê dimeyzînin, di hêla Hefteya Qehremaniyê de ji bo hunandina kesayetên xwe, ava kirina nirxên xwe îfadeya xwe di vê mehê de dibîne. Weke destpê kirinekî xûrt û azad, ava kirinekî ji bo hunandina vê mehê, îfadeya vê mehê îfadeya herî rast e. Ji ber ku di kesayetê Egîd de fermandarî, di kesayetê rêheval Mazlum de berxwedanî, di kesayetê rêhevala Sema de xwe paqij kirin, di vê mehê de wateya xwe a herî mezin digre.
Di vê mehê de gelek şahadetên me çêbûn. Berxwedaniya gelê me pir çêbû. Vana yek bi yek anîna ziman zêdetir, îfadeya xwe bi van her sê berxwedaniyan dibîne. Weke milîtanekî jin, pêwîst dike ku em vana ji bo xwe esas bigrin.
Îro dijmin şerê pîskolojîk li ser me dide meşandin. Hevalê Mazlum îfadeya herî mezin ya li himberî xwesteka şkandina dijmin e. Sekna milîtanên PAJK û PKK di vê çawa be, îfadeya wê ya herî şênber (somut) e. Dema em lê bimeyzînin, di vê weke kesayet em vê wateyê jê derxin.
Di kesayetê rêheval Egîd de, di pêşengtî û fermandariya gerîlla de qonaxekî nû dana destpê kirin e. Her wisa, ji bo me jî erkekî girîng e ku em bikin mizginiya azadiya gelê xwe. Em bikaribin azadiya gelê xwe biafirînin. Li ser hîmê vê, ew kesayetên xwe kirin berdêlên azadiya gelê Kurd, berdêlên azadiya jina Kurd, her wiha berdêlên qehremaniya gelê Kurd, wateya xwe di meha Adarê de dibîne û bi taybetî jî wateya xwe di Hefteya Qehremaniyê de dibîne.
Ji bo vê jî, ev meh ji bo me girîng e. Xwedî taybetiyekî cuda ye. Weke bersiva ku em lê digerin, meha Adarê îfadeya wê ya şênber e. Dibêjin, ger hun dixwazin vê tekoşînê bi awayekî serkeftî bidin meşandin, pêwîst dike ku hun îfadeya Sema yan, Egîd an û Mazlum an di kesayetên xwe de bidin ava kirin. Vêna jiyanî bikin û vegerînin hêzên ku hem newroza gelê me bikare îfadeya xwe bibîne ku Newroz ji bo me bibe weke Amargî.
Serokatî di parêznameyên xwe dibêje; ‘‘Amargî li dayîkê zivirandin, li cewher zivirandine.’’ Amargiya welatê me jî, di kesayetê pêşengên me de, li cewherê azadiyê zivirandin û di kesayetê xwe de îfade kirin e, di hersê pêşengên me yên tekoşînê de xweş tê diyar kirin.
Azadî di cewher û di kesayet de, tê ava kirin, îfadeya xwe didin tekoşînê. Tişa ku em ji bo xwe fêm bikin ev e. Yên em di xwe de bidin ava kirin jî ev e. Evan hevalan bûne pira azadiyê. Her wisa, ji destpêka meha Adarê heya dawiya Adarê, di îfadeya azadiyê de pirekî hatiye çêkirin. Ya girîng, em jî vê pirê berbi rojên azad, siberojên azad de bibin. Erkên ku dikeve li ser milê me ev e.
Bi vê wesîleyê di kesayetê rêheval Mazlum, Egîd û Sema de, em soza xwe li himberî şehîdên tekoşînê nû dikin. Ji şehîdên destpêkê heya yên dawiyê, biryara xwe ya li himberî vê tekoşîna şehîdan nû dikin û em bikaribin bi wê qehremantî û berxwedaniya xwe pak kirinê, bi zivirînin pêşeroja gelê xwe. Wê soza me, hevaltiya me û her wisa watedayîna me jî, wê bibe îfadeya sekna vê ku em bikarin vê Newrozê bi gihijandina Hefteya Qehremaniyê bikin mizginiya bihara gelê xwe. Di kesayetê rêheval Egîd de, em pêşengtiya vê bikin. Bi vê wesîleyê ez bejna xwe li himberî hemû şehîdên Kurdistanê ditewînim.
Medya EGÎD
- Ayrıntılar
A. Haydar Kaytan
Li hember pirsa Mûsa peyxamber, xweda xwe, kesayeta xwe bi şêwazekî balkêş pênase kiribû. Mûsa fikirî dema bizivire wê ji qewmê xwe re çi bêje. Ji xweda pirsî; ``dema ku ji bo te, ji min bipirsin kêye, ez ê çi bersivê bidim wan?``Îfadeya xweda ya ku pê xwe pênase kir, pir sihêm bû ; `` Ez, yê ku ezim!`` hemû bersiva wî ev bû.
Ev peyvana, tên wateya di herkesî de ``ez`` a rastî, xweda ye. Yê ku bikaribe wek xwe bimîne ew xweda ye. Ev jî mirovê ku bikaribe ji pirsa nasnameyê re bersiva rast bide ye. Darazadina diyayektîk a di derbarê her tiştek him bixwe ye, him jî ``yê/ya din e``, di qonaxa rewşa çêbûnê de nakokiya ku rê li ber vê rewşê vedike vedibêje.
Takekesekî mirov ku him dibe xwe bixwe, him jî dibe ``yê/ya din`` ev dibe nakokiya bingehîn a pêvajoya xwedabûna wî, yanî di zimanê me yê giştî de dibe despêka pêvajoya wî ya azadbûnê. Ev nakokî, ne ku dijminên li hember hev disekinin, di hundirê hev de derbas dibin, dema pêvajoya şer de yê li hemberê xwe re bi vî awayî têkîlî danîne digihêje asteke nû. Yekîtiya dijberan, bi vî awayî çavkaniya xwe di têkoşîna van de dibîne.
Niha pergal, împaratoriya dinyayê, ji bo nakokiyek mezin derbas bike, hêvî dike li ser re derbas bibe. Ev nakokî, çavkaniya xwe ji daxwaziya mirovên ku pergal dixwaze bê nasname û bê kesayet bike, di asteke dîrokî de dixwaze kesayet qezenç bike digire. Kesayet, organîzamyek bi bîr ê ku pirsên rast û rastîn dipirse û ji pirsên ku lê hatine pirsîn re bersivên rast û rastîn dide ye.
Hebûna me ji bo yên din pirsekî çê dike; ``Çi dixwaz e? Berevajiyê vî, hebûna me li hember daxwaziya yên din bersivekî ava dike; ``Erê`` û ``Na``.
Li gor pirtûkên pîroz mirov, bersiva xwedayêtiyê ya rast û rastîn e:
-``Ma ez ne xwedayê we me?
-``Erê.``
Mirov, erêkirina yekemîn a afirandina gerdûniye.
Pirs waha berevajî hatiye pirsîn: `` Ma ez nînim?`` Di vir de gelo bê bawerî û tohmet heye, gefxwerin heye, gelo gazin heye, gazind heye? Xwedayê ku dixwaze xwe di mirovên ku bixwe afirandiyê de fêm bike, dibe ku teşeya pirsa yekem a heyîniya gerdûnî be. Çalakiya afirandinê, ji nakokiya pirsa hebûnê re bersivek dîtin, daxwaziya çareseriya wê ye.
Lê pirsa xwedayî, bi vî awayî dizivire daxwaziya bûyîna xwediyê nasnameyekî: ``Xwedayê we!`` pirsa yekemîn heman demê de pirsa nasnameyê bû. Çalakî, bersiva wê ya cewherî ji pirsa nasnamê ya kirde(özne) ya xwe re bû. Afirandin nasnameya xweda bû. Û hemû naverokên pirsê, çalakî, nakokî û nasname; ev hemû nakokiyekî ava dike. Nakokî çalakiyê, çalakî jî dibe nasnamê û ev hemû çêbûnekî pêk tîne. Çêbûn bersiv dixwaz e, ev jî azadbûna kesayete: ``Erê!``
Mirov, bersivek ku xweda azad dikeye, azadiya xweda ye. Wek ku dibêjin, mirov nîv xweda ye, xweda jî mirovek tund e. Wisa ye; mirov, gerdûna xwe temamkiriye. Lê ya kêm çiye? Azadiya wi ye helbet.
Hemû pêvajoyên bi nakokî, bersiva xwe ya dawîn di azadiyê de dibîne. Kesayet wiha pêş dikeve û ew êdî ji hemû bûyînên gerdûnî re vebûn, temambûn e. Bêguman ev ne temambûneke ku di dibistanan de em dielimin; Temambûneke tê wateya têgihîştina bêsînoriya jiyanî. Ev tê wateya bê miriniyê. Ji ber her mirinek, rewşeke ne fêmkirinê ye. Mirina mirov ji ber ne fêmkirina wî tê. Heke ku me çêbûn fêm bikiraba, em ê bê mirin bibûyana.
Her pirseke rast û rastinî, daxwazî û israra jiyanê ye. ``Ma ez… nînim.``
Min her tim hemû pirsên xwedayî ji Rêber APO re anî. Kesayeta wî û jiyana wî lêkolîn bikin, hûn ê bibînin: Rêber APO, nûbûn û dawaza bersiva pirsa yekemîn a vê demî, ya vir e. Pirsa hebûna Kurdan û daxwaziya bersivê, ji ber vî aliyê xwedayî, ziviriye rewşa pirsa çêbûna mirovahiyê.
Xwe, li hember mirina bê dawî, pirsek çije xislet pirsîbû; ``Ma ez ne xwedayê we me?`` û bersivê, rê ji ber jiyanek bê dawî, vebûna çêbûn û gerdunî yanî; rêya azadiyê vekiribû: ``Erê!``
Em Kurd di dîroka xwe de diyardeya herî sihem ku lê rast hatine Rêber APO e, kesayetek gerdûnî ku heya pirsa azadiyê çûyî ye. Kesayetê, nakokî bilindê çalakiyê kir, çalakî bixwe jî zivirand nasnameyekî û benda bersîvê ye:
-``May ez ne Rêberê we me? Ma ez ne çalakvanê azadiyê me?``
Li hember vê pirsê, derveyê yên berî dane azadiyê li cihekî din nay. Rêber APO, pirsa ku hemû mirovan û gerdûnê hatiye pirsîn e. Wiha, ev kesayete. Kesayeta ku di çarîka sedsala 20. de ber bi windabûnê de çû, di cismbûyîna Rêber APO de, di çêbûna Rêbertiyê de carek din teyîsî. Pirsa xweda ya yekem, yekemîn bersiva mirov û daxwaziya temambûnê ya wek têkîliya van hat pirsîn, çêbûna wê bîra gerdûnî, di pirsa Öcalan de nû bû.
Sixletbûyîna yekem a mezin, sixletbûyîna di afirandina xweda ya mirovan, îro hemû rûyê erdê hebûna xwe, bîra mirov a ku bi bîra wî ya teşegirtina mûcîze ve hatiye dorpeç kiriye. Bi hêsta bêmirinê ya bê dawî ve, jiyana bê dawî ya ku îfadeya xwe di daxwaziya temamkirina nîv xweda de dibîne, hêsta azadiyê, ya bê mirinê.
Yên ku berpirsiyarin bersiva pirsa Rêber APO bidin, bi pirsa ``bibin yek an jî nebin yek`` ve rûb rû dimînin. Ev ji bo wan jî, heta berî her tiştî ji bo wan pirskirêkeke hebûn an jî nebûnê ye.
Herî kêm niha ev pirs bi bêdengiyê ve tê pêşwazîkirin.
Ev ew gava ku sixletbûyîna xwedayî ya mezin çije dibe ye.
-``Erê!``
Li hember Rêber APO ev bersiv, wê bîra mirovahiyê ji çêbûneke asta nûde veke.
Ev gaveke mezin ber bi mirovên xwe temamkiriye û azadkiriye ve ye.
Pirs û bersiv, afirandbûyna xwedayî gihiştina bîra xwe ye.
-``Erê!``
Bûyîna yekî qedir zane, yanî, nirx naskirin û girêdanbûn ji nirx re dayîn nîşandan, ez bawerim taybetmendiya mirov a herî bingehîn e.
Lê, çiye ev? Dema ku tê gotin nirx, gelo tenê tiştên ku dibin mijara milk, pêwîste werin bîra mirov? Mînak; gelo ji nirx tenê pêwîste pertalekî biqîmet ên me, em fêm bikin?
Hûnermend, bûyîna xwediyê çavê siyem û bi vî awayî rastî berî herkesî dîtine. Shakespeare, wek dehakî mezin yê hunera wisa, di tişta ku jê re tê gotin pere de têkîlîyê mirov ên ku ji hev xerîb bûne dît. Ji ber vî jî pere wek fahîşa gerdûnî bi nav kir. Sûk anjî bazar, hemû têkîliyên mirov anî asta bi pere ve were pîvandin, herwiha anî rewşa ku di bazarê de were firotin. Mirov di bazarê de xwe frotin, neçar ma ku ji bo xwe debar bike hunerê xwe di bazarê de firot. Bi vî awayî têkîliya bazarê, di dawiyê de hat rewşeke ku mirov dixe mijara firotanê ya têkîliya orispî û îbnetiyê. Mirovê ketî bi vî awayî derket holê.
Bê guman mirov nirxa herî mezine. Lê di civaka kapîtalîst de ku pere hindav(yön vermek) dide têkîliya mirovan, diyardeya nirxê ji mirov girt da biresera mal. Mirov li hember malê ku bixwe afirandiye ket rewşa bênirxbûnê. Mal bilindê asta xweda bû, mirov jî kete rewşa koleyê bê zincîr. Bi vî awayî pût beden ji xwe re dît û pûtperêz jî bi hemû erjendiya xwe ve nûva hat sawêrkirin. Wek xwedayekî zalim mal, feqîr perçiqand. Mirovê kedkar, mirovê xwiliqkar kir belengaz, li bin hikmê pût de her çû piçûk bû.
Mirovê Kurd ê nû, wek mirovek ku li hember vê pûtpereziyê serî rakir derket li ser dika dîrokê. Vî mirovî, li berê her tiştî û wek nirxên herî mezin ji jîna ku li jiyanê hatiye xerîbkirin re hîmbû bêje na. Mirov ne bi hêza wî ya maddî ve nirxand, bi nirxên manevî û exlaqî ve nirxand. Xwe bi van nirxan ve arast, ev esas girt û ev bi ser jî xist.
Me Kurdan berê li gundê xwe de jiyan dikir. Bi malê yên din re ney qiyas kirin jî, em jî xwedî mal, avahî, mal û milk bûn. Çend perçe zeviyê me, maleke me ku em serê xwe bixinê, malbateke me hebû. Me bawer dikir ku tiştên piçûk me kêfxweş dikin. Di dinya ya xwe ya piçûk a ku li gor sînorê tiştên em xwediyê wan de nin, bi şêwazekî xirikandinê me jiyan dikir. Li derveyê dinya ya xwe ya piçûk me nizanibû, agahiya me ji hebûna dinya ya din tunebû.
Piştre her tişt hat guhertin. Roja Kurdan derket û em ji tariyê derxistin ronahiyê. Ranahî, zanebûn û nazkirin e. Bê zanîn koletiye, zanîn jî azadiye. Koletî heke tazîbûna hemû nirxanbe, azadî jî bi nirxan ve xemilandine. Mirovên ku bênirxtî xwe kiribe, wisa dizane ku xwe bi nirxan ve xemilandiye, ji kole bêtir paşketiye. Ronahî bîra vî da me. Vê bîrê jî em anîn asta mirovên ku bikaribe hilbijêrîne.
Zanebûn, hatina rewşa ku karibe hilbijirîne ye. Mirov heke dikare bêje erê an jî na, ev dide nîşandan ku ew dikare hilbijarê bike. Hilbijartin di navbera rastî û şaşiyê de, başbûn û xirabûyînê de, bedewbûn û nebedewbûnê de tê kirin. Ji van yên yekem nirxan, yên duyemîn jî yên bê nirxin. Ev jî tê wateya ku mirovê bikaribe hilbijartinê bike, dixwaze bi nirxan ve hevdîtinê çê bike ye.
Hilbijartineke wiha û encamê wê ji gundiyên Kurdan baştir kes nizane. Gundiyê Kurd hilbijartina xwe ji bo nasname û azadiyê kir. Wek koleyên bê nasname jiyankirin red kir, hemû berdêl da li ber çavên xwe, rêya ku li ber jiyana nû diçe hilbijart. Bûyîna gelekî ku ``namûsa wî hatiye gasp kirin``, dihate wateya ku ew nirx nebin tu wateya jiyanê jî tuneye û Kurd gelekî ku namûsa wî hatibû gasp kirin. Ji bo ku namûsa xwe xilas bike berdêla têkoşîna wî, ji mala xwe mayîn, ji axa xwe hatina qewitandin û çûyîna surgin; ketina di nav pençeyên birçibûn, feqîrtî û tunebûnê bû. Lê gelê Kurd tişta ku hilbijart dev jê berneda. Li hember zehmetiyan tu carî bê biryar nema. Berevajiê vî bêtir biryara xwe ya di jiyana azad de xwirt kir.
Statuya koltiyê ya kevin a bê nasname ya Kurd ne qederek bû, statuyek ku serdesta bozber dikirinbû. Serdestan li hember hiwaşandina vê statuya ku eserê wan bixwe ye sekinîn. Ji bo vî hemû şêwazê zilmê û zordestiyê ceribandin. Herî dawiyê çare di Roja Kurdan tarîkirinê de dîtin. Bi vî awayî xwestin careke din serkeftina tariyê li hember ronayiyê saz bikin. Ev hewldana bê oxir hê jî didome.
Tecrîta dij miraviyê ya ku li hember Rêber APO tê meşandin, di nêzîkatiya desthilata li hember pirskirêka Kurt tê dayîn de erka kaxizê tûrnosolê dibîne. Ya ku devê wî tê girtin di bêdengiyê de tê fetisandin, ji dinyayê hatiye şênber kirin û tê xwestin were rizandin, di şexsê Rêber APO de pirskirêka Kurd e. Ya ku tê tecrîtkirin, nirxên bingehîn ku Kurdan tercih kiriye, rastiya jiyana azad û bi nasnameye, meşa mirovên me ber bi axa xwe û cewherê xwe ye. Yê ku tê tecrîtkirin, xeyalê me yê derbarê azadiyê de ne, biratiya Tirk û Kurdane, dinya ya li ser azadî û wekheviyê hatiye afirandine.
Hz. Alî gotiye; ``Yê ku tîpekî hîmê min bike, ez ê bibim kolê wî.`` Ya ku bi tîpê tê xwestin were gotin, bîra ku naskirina nirx pêk tineye. Me tiştên ku em xwedî ne hemû di Roja Kurdan de dît, em hemû nirx ji wî hîmbûn. Wê demê heke ku em naxwazin careke din bibin mehkûmê bênirxtiyê, pêwîste em ji Roja xwe xwedî derbikevin. Ji wî xwedî derketin, tê wateya nasnameya xwe, kesayeta xwe û azadiya xwe xwedî derketine. Pêşiya tariya ku dîsa me daqurtîne girtin, tenê bi wiha gengaz e. Nexwe her yek me wê bikeve rewşa yên qedir nizane.
- Ayrıntılar
Nasnav: Rojîn
Nav û Paşnav: Halîse Yildirim
Dîrok û cihê jidayikbûnê: 1972 / Gundê Serêkaniyê, Nisêbîn, Mêrdîn
Navê dayik: Fatma
Navê Bav: Alî
Dîroaka Tevlêbûnê: 1988
Dîrok û cihê şahadetê: 1991 / Qerejdax, Mêrdîn
-Li vir wê cureyeke nû yê însan avabibe. Em hewldidin di gelek aliyan de pîvana vê diyar bikin. Nûbûnên hiqûqî, aborî, civakî, çandî û sincî - exlaqî- yên pêşerojê di vê nêzîkatiyê de veşartiye. Dema hûn van bi afirînerî pêk bînin, hûn ê karibîn nûneriya wê ya xurt bikin. Waneyên wê nayê wateya hebûna agahiyên-zanebûnên zuha û hişk, nêrîneke cîhanê ya bingehîne û divê hûn her diçe dibe taybetmendiyê avabûyina civakeke nû bibînin. Herweha divê hûn bibin fermandar û hêza fermanê yên vê gav bi gav derbaskirina jiyanê. Di vê mijarê de rêgeza me ya girîng a azadiyê, rêgeza wekheviyê ya di navbera zayenda de ye. Em nikarin weke nêzîkatiyên di derketina koledariyê de, ne jî weke di derketina feodalîzmê û kapîtalîzmê de nêzî pirsgirêkan dibin.
Di nava nêzîkatiyan de lawaziyên giştî yên mirovan jî heye. Dema ev nêzîkatî bi lawaziyên giştî yên mirovan re jî dibe yek, karaktera newekhev, zordest û mêtîngeriya di nav civakê de heye jî derdikeve holê. Nêzikatiya newekhev û lawaz a li himberê pirsgirêkê re, di pêşketina bê mêzên ên di civakên çînî de, newekheviya di qada navnetewî de, newekheviya di navbera çînan de, newekheviya di navbera zayenda de herweha newekheviya fîzîkî jî di derketina encamên pir xirap - xeter de bi bandor bûye. Bikaranîna xirap a newekheviyên di navbera zayendan de, di kirina amûra mêtingeriyê, kirina zemîneke ku bi hêsanî karibe li ser zextê bike, ji bo derketina sazûmaniyên despotîk, împaratoriyên koleyan, despotîzma feodal, sazûmaniyên kapîtalîst-faşîst û di civakên hûr û gir de, di derketina gelek kesayetên axa û despot bûye sedema bingehîn. Ji lewra nêzîkatiya bi tendurîstî, di her astê de ji azadbûyinê re, ya ber bi wekheviyê ve diçe, bi nêzîkatî û tekoşîneke mezin a fedakar û bi hêsan nedîtinê tê bidestxistin. Yên ber bi ya hêsan ve diçin, yek li gor pîvanên malbatî bi kevneşopiyan bi nixumandina ser lawaziyan dixwaze çareser bike û û takekesî, ezperest, yên dixwazin bi azweriyên xwe jiyanbikin, yên ji bo derbaskirina vê xwe neêşîne, nêzîkatiyên ji bo jiyana rojane, berjewendiyê giştî û demdirêjî li kêlekê dihêle gelekî bibandorin. Ev hemû jî rê li ber qedandina cewherê pirsgirêka û nebidestxistina derfetên zêde yên azadiyê vedike. Ger em jî pîvanên yekitiyê yên divê li vê qadê pêk were, belav bikin, herweha jêbibin, em ê ji bo siberojan sedem û hincetên civakên nehewekhev, mêtinger û di bin zextê de ji niha ve biçînin ku mirov nikare ji bin vê rabe.
Hevalake me ya ciwan hebû, li vir e? Tu ji welat hat ne wusa? Hûn dahûrîniyan fam dike? Tu ji tovê mezin dibe, rewşa te hinek wusa ye. Ger li derdora te mînakên xirab nebe, wê demê tê bibe mîlîtaneke jin a baş. Li pêşiya te tu asteng heye?
Rojîn: Na Serokê min.
-Ji bo têgihîştinê wê hewldanê te hebe. Divê ji bo pêşxistina hevalan mirov bi pûte be. Ji cihekî weke Mêrdînê tê, heyameke pir xeter e. Tu pêkanînê li ser jinê yên li wê qadê dizane? Hîn jî di bîra min de ye, rojekê ez li Mêrdînê çibûm malekê. Li malê zilamekî şêst salî heye, gotin "ji zilam re keçê dixwazin". Dema min bihîst keçeke duwanzde saliye, ez matmayî bûm. Lê wê herêmê pir heye, ne wusa?
Ro: Belê Serokê min.
-Tirsnak e! Ger bandora PKK'ê nebe dibe ku we jî ev pîvan jiyan bikira. Ji lewra hûn ê pêşketina xwe weke pêşketina azadiyê binirxînin. Divê mirov vê ji bîr nek; şoreşgerbûyina keçeke ciwan bûyereke pir mezin e. Em vê di wateya rastîn de nîrxa wê didin û destnîşan dikin. Hûn wateya vê yekê nizanin. Peljeniyeke -hessasiyeteke- mezin dixwaze. Hewldaneke mezin dixwaze. Ez pîvana gelek yên ji we dizanim, pîvanên hûn ê ferz bikin, pîvanên roja dudiyan hûn ê li rû û çavê xwe bidin. Ne raste jî. Divê her tiştî girîngiyê bidêne û pêş bixînin. Bi gelemperî kadro bi vî rengî pêşdikeve, lê ji bo keçan ev hîn bêhtir bi vî rengiye.
Em li şert û mercên jiyanê, derûniya wan û zehmetiyê van bifikirin; zilameke şêst salî, zarokeke di temenê neviya xwe digre. Ev kirêtiye. Zilam li şûna yekê pênç-şeş heba digre. Ev ê bibe ku derê? Ev toqine, tirsnak e! Hûn nizanin, lê ger hûn bikevin nava tiştê bi vî rengî li ruyê we jî nayê temaşekirin. Em vê li xwe danaynin, divê hûn jî li xwe daneynin. Li xwe danenîn, tê wateya nepejirandina koledariya li ser we tê ferzkirine. Di vê mijarê de erk û wezîfeyên we yê cidî hene. Ger hûn ji kolebûna xizmek xwe, xwuşka xwe, birayê xwe temaşe bikin, wê şoreşgeriya we bi gûman be. Di vê mijarê de di dilê xwe de ger hûn tiştekî nebihîzîn, wê demê hûn xwedî dileke ji kevir in.
Avrêl 1989
Aborî: Ekonomi
Afirînerî: Yaratıcılık
Amûr: Araç, alet
Avrêl: Nisan
Azwerî: Tutku, hırs
Çînî: Sınıflı
Ezperest: Bencil
Ferheng:
hûr û gir: İrili ufaklı
Lawazî: Zayıflık
Mêtingerî: Sömürgecilik
Mêzên: Denge
Pûte: İhtimam, itina
Rêgez: İlke
Sazûmanî: Rejim
Takekesî: Bireysel
Tirsnak: Korkunç
Toqîn: Dehşet
Wane: Ders
Wate: Anlam
Zayend: Cins
Halise Yildirim ( Rojîn )
Navê bav : Elî
Navê dê : Terfa
Ji dayikbûn : Nisêbîn, Gundê Çalê – 1.4.1975
Tevlêbûn : 1988 – Eyaleta Botanê û Amedê. Di Akademiya Mahsum K. de perwerdehiya leşkerî dît.
Pakrewanî : 30.8.1991 ê de li Amed, Gundê Xirbe Sîtil.
Di tariya şevê de kete kemîna dijmin. Bi birîndarî, berxwedana xwe berdewam kir, radestî dijmin nebû, lê bi xwe re negiha ku destanekê binivîse. Jixwe ew bixwe destanek bû.Di temenekî pir biçûk de beşdarî gerîlayên rizgariya neteweyî bûbû. Jê re "leşkerê Biçûk" digotin. Pir xwîn winda kir û kete nav karwanê pakrewanan. Tabûta wê bi Ala Rengîn hat xemlandin, anîn Nisêbînê, gundê Çalê; bi dû cenazeyê wê de ji gelê herêmê girseyeke pir xilbe, bi pey wan de hêzên dewletê û tîmên taybet, di ser serê wan re perwanefir... Li wir di dilê gelê kurd de hate naşandin. Hêzên dewletê ji bavê wê dipirsin: "Çima Ala Kurd?" Bavê wê dibêje: "Ji ber ku ji bo vê Alê canê xwe da. Daxwaza wê ya dawî ev bû. Ev jî mafê wê ye." Rihê wê şad, riya wê pîroz be.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 27'ê Sibatê de di navbera saet 08.00-09.00'an de li Herêmên Parastinê yên Medyayê li dijî Dola Mustafa ya bi ser Xakurkê ye ji aliyê artêşa dagirker a tirk bi hewan û obusan hatiye bombekirin.
- Ayrıntılar
Ji Gelê me yê welatparêz û raya giştî ya demokratîk re!
Konseya HPG'ê bi beşdarbûna berfireh civîna xwe ya asayî lidarxistiye. Di civîna me de pêşketin û geşedanên li cîhan û herêmê û bandora wan li ser gelê me û tekoşîna azadiya gelê me hatiye nirxandin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di 27’ê Sibatê de (Îro) ji saet 06.00’an heta dahnê nîvro li Herêmên Parastinê yên Medyayê li dijî herêma Çiyareş, Girê Cehennem, Şikefta Birîndara û Xeregol ên bi ser Zapê ne ji aliyê artêşa dagirker a tirk bi hewan û obusan hate bombekirin.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re!
Di 23'ê Sibatê êvarî li navçeya Şirnex Qilabanê li Gundê Sêgirkê, kontrayê bi nasnav Çeqel ê bi nav Sadiq Ûnat ji aliyê gerîla yê me ve hatiye kuştin. Ev kontra bi salane di nav hêzên taybet ên dijmin de bi awayekî aktîf cîh digre û di şahadeta bi dehan gerîla yê me de rol lîstiye.
- Ayrıntılar